حیوانات

دوزیستان به 3 گروه بزرگ تقسیم میشوند:
کرمهای نابینا ، دوزیستان دمدار و دوزیستان قورباغه ای.

کرمهای نابینا :
در نظر اول بیشتر به کرمهای خاکی شباهت دارند تا به دوزیستان.آنها یک زندگی پنهانی را در کف مرطوب جنگلهای نواحی گرمسیری استوایی و زیر استوایی در آفربقا ، آسیا و آمریکای مرکزی و جنوبی دنبال میکنند.بعضی از انواع کمیاب آنها در آمریکای جنوبی به طور دائم در آب زندگی میکنند.چشمان کرمهای نابینا بسیار ابتدایی و تکامل نایافته است. در عوض،این جانوران حواس لامسه و بویایی بسیار تکامل یافته ایی دارند.این حواس برای زندگی در کف جنگلها در تاریکی مطلق بسیار مهم تر از چشم است.بزرگترین کور کرمها حدود 130سانتی متر طول و کوچکترین آنها حدود 10 سانتی متر هستند.حدود 160 نوع از آنها تا به حال شناسایی شده .

دوزیستان دمدار :
همان طور که از نامشان پیداست میتوان از روی دم کاملا تکامل یافته آنها بلافاصله تشخیص داد .این دسته شامل سمندر ها و مارمولک های آبی میشوند.به استثنای مارمولکهای آبی 2پا به اصطلاح ((مارمولک آبی بازو دار)) که در جنوب شرقی آمریکا زندگی میکنند و فاقد 2پای عقب هستند.تمام دوزیستان دمدار دارای 4پا هستند.
بیشتر از 300 نوع دوزیست دمدار در نیمکره ی شمالی زمین زندگی میکنند.در مقایسه،انواع معدودی از مارمولک های آبی و سمندر ها در آفریقا و آمریکای جنوبی مشاهده میشوند.در حالی که در استرالیا و نیز در جزایر هند و استرالیا دوزیستان دمدار اصولا یافت نمیشوند.

دوزیستان قورباغه ای:
با بیش از 2600 نوع مختلف،غنی ترین گروه دوزیستان را تشکیل میدهند. دوزیستان قورباغه ای در تمام نقاط دنیا پراکنده هستند و فقط در کویر های بسیار خشک و نیز در مناطق قطبی مشاهده نمیشوند.تمام انواع این تیره،از قورباغه ی عظیم الجثه ی آفریقا که –قورباغه ی جالوت – نامیده میشود و بدنی به طول 40 سانتی متر و وزنی بیشتر از 1.5کیلو گرم دارد،گرفته تا قورباغه ی کوچک درختی که فقط 12 تا 15 میلی متر است، و از قورباغه ی تیره رنگ زمینی اروپایی گرفته تا قورباغه های رنگارنگ سمی آمریکای مرکزی،همگی از روی شکل یکسان بدن و پاها بلافاصله به عنوان دوزیستان قورباغه ای قابل شناسایی هستند.

تیره دوزیستان قورباغه ای به20 زیر گروه یا خانواده مختلف تقسیم میشود که از این تعداد، پنج گروه در کشور آلمان یافت میشود: قورباغه ی درختی با یک گونه، قورباغه های اصیل با 2گونه قورباغه مرداب و قورباغه ی دریایی ، وزغها یا قورباغه های زمینی با 3گونه، شامل غوک یا –بوفو- قورباغه ی صلیبی و قورباغه ی متغیر،قورباغه های گورکن با یک گونه، به نام قورباغه گیاه سیر،و قورباغه هایی که زبانی پهن و تکامل یافته دارند(Discoglossidae )،با 3گونه وزغ شکم زرد، وزغ شکم قرمز و قورباغه قابله.
تمام انواع قورباغه ها هر چند هم که با یکدیگر متفاوت باشند،دارای خصوصیات مشترکی هستند که وجه اشتراک تمام دوزیستان است. 


بارزترین ویژگی مشترک تمام جانوران دوزیست،پوست آنهاست.پوست این جانوران لخت است.به این معنی که پوست آنها فاقد مو یا فلس است. غدد مخاطی متعدد، پوست را لزج و مرطوب نگه میدارد.به این علت جانور دوزیست،لیز است. پوست نازک دوزیستان حفاظ موثری در برابر از دست دادن رطوبت یا تبخیر ایجاد نمیکند.به همین دلیل جانوران دوزیست باید در نقاطی نسبتا مرطوب زندگی کنند تا از خطر خشک شدن در امان باشند.علاوه بر آن بسیاری از انواع دوزیستان در روی زمین فقط به هنگام بارش باران یا در شب فعالیت دارند.
لایه ی خارجی پوست جانور از سلولهای مرده تشکیل شده است.وقتی جانور رشد میکند، این پوسته محافظ مرده نمیتواند هماهنگ با بزرگ شدن جانور رشد کند.به این دلیل این لایه ی رویی در فواصلی نا منظم کنده میشود.
جانوران دوزیست نیز مانند خزندگان،پوست می اندازند.فقط پوست کنده شده،سخت و خشک شده نیست،بلکه تنها یک لایه نازک و شفاف است.
دوزیستان علاوه بر غدد مخاطی ، در پوست خود غدد ترشحی سمی نیز دارند.
در مقایسه با تخم خزندگان، تخم دوزیستان فاقد پوسته ی سخت است و در یک پوشش و غلاف ژلاتینی قرار گرفته است.به این خاطر جانوران دوزیست باید تخمهای خود را که اشپل نامیده میشود در آب بریزند.در غیر این صورت این تخمها خشک خواهد شد.از این تخمها نوزاد (larva ) بوجود میاید.در حالی که نوزادهای سوسمار و سمندر آبی از نظر شکل،شباهت به سمندرها و سوسمارهای بالغ دارند،نوزادهای قورباغه ها – یا به اصطلاح بچه قورباغه ها- شکلی کاملا متفاوت با قورباغه های بالغ و تکامل یافته دارند.نوزادها در آب زندگی میکنند و با وقوع متامورفوز(دگردیسی)به زندگی در روی زمین روی میاورند.در این مرحله است که آنها از نظر شکل و نیز از نظر نوع زیست، به والدین خود شباهت پیدا میکنند.مرحله ی نوزادی که در آن جانوران با آبششها تنفس میکنند،در تمام دوزیستان مشابه است.

یکی از ویژگی بارز دیگر تمام انواع دوزیستان (به استثنای معدودی از آنها که مانند آکسولوتل تمام عمر خود را در مرحله ی نوزادی به سر میبرد)تنفس به وسیله ی غبغب و زیر گلو و دهان است.دوزیستان،فاقد قفسه ی سینه هستند و بنابراین نمیتوانند مانند خزندگان و پستانداران،ششهای خود را از از راه انبساط قفسه ی سینه پر از هوا کرده، هوا را به داخل ششها پمپ کنند.آشکار است که عمل خارج کردن هوا از ششها نیز نمیتواند از راه انقباض قفسه ی سینه صورت پذیرد.

دوزیستان به وسیله ی بالا بردن و پایین آوردن غبغب و زیر دهان و بستن و باز کردن متناوب سوراخهای بینی،هوا را از راه سوراخهای بینی به محفظه ی دهان هدایت کرده، از آنجا هوا را به وسیله ی نوعی عمل بلع به داخل ششها هدایت میکنند و 2باره به طریق عکس،هوا را از ششها خارج میکند.

دوزیستان در هر یک از پاهای جلو چهار انگشت و در هر یک از پاهای عقبی، 5انگشت دارند.در خزندگان بر خلاف آنها در هر یک از پاهای جلو و عقب، 5انگشت دیده میشود. 1ویژگی مهم تشریحی(آناتومی)دیگر دوزیستان، قلب آنهاست. قلب دوزیستان مانند قلب خزندگان،پرندگان و پستانداران دارای 2دهلیز جداگانه است،ولی فقط یک بطن دارد.
دوزیستان مانند خزندگان از تیره ی جانورانی اند که دارای حرارت بدن متغیرند.حرارت بدن آنها بستگی به حرارت محیط دارد و به عبارت دیگر با تغیرات حرارت محیط، تغییر میابد.جانورانی که حرارت بدن متغیر دارند،چون خونشان دارای درجه ی حرارت معینی نیست،جانوران خونسرد نامیده میشوند.





خزندگان.